بلاکچین؛ نویدبخش ساختار قابل اعتماد، مصونیت و امنیت
از حدود سال 1750 میلادی نیاکان ما شاهد سه انقلابی بوده‌اند که زندگی آن‌ها را دگرگون کرده و متعاقب هرکدام از آن‌ها؛ فناوری‌ها و نظام‌های سیاسی و نهادهای اجتماعی نیز متحول شده‌اند و در نتیجه هم نحوه نگرش انسان به خودش و هم ارتباطش با همنوعان و تعاملش با طبیعت را زیر و رو شده‌است.
اکنون در آستانه انقلاب صنعتی چهارم هستیم؛ انقلابی که فرصت‌هایی بی‌بدیل در اختیار جوامع و نهادها قرار خواهدداد تا بتوانند جاماندگی از انقلاب‌های صنعتی پیشین را جبران کنند. این انقلاب شامل فناوری‌های بسیاری است که همگرایی آن‌ها طی سالیان آتی نتایج حاصله را چندین برابر آشکار خواهدکرد. یکی از این فناوری‌ها بلاکچین و هسته‌های آن می‌باشد.
هسته فناوری بلاکچین؛ فناوری دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger Technology) خبر از توانایی خلق و تبادل سوابق دیجیتالی یکتا، بدون نیاز به حضور یک طرف، سازمان یا نهاد متمرکز و مورد اعتماد می‌دهد. این فناوری با اتکا به ترکیبی هوشمندانه از رمزنگاری و شبکه همتابه‌همتا تضمین می‌کند اطلاعات به شکلی دقیق و شفاف بین گروهی از افراد ذخیره و هم‌رسانی می‌شود. با افزودن قابلیت‌هایی نظیر امکان مشاهده تمام وضعیت‌های پیشین هر سابقه و فرصت خلق سوابق قابل برنامه‌ریزی، می‌توان به چیزی دست یافت که قرارداد هوشمند (Smart Contract) نامیده می‌شود.
ویژگی‌های بلاکچین فرصتی خارق‌العاده را در اختیار جهانیان می‌گذارد تا پاداش فعالیت‌های اقتصادی را با تهدید بسیار کمتری از لحاظ مصادره شدن، تحمیل هزینه‌های پنهان ناشی از واسط‌ها، انحصارگرایی و یا رانت‌خواری توزیع کنند. در ادامه به برخی از مزایای این فناوری اشاره خواهیم داشت
- اینترنت ارزش (Internet of value) : منظور فضای آنلاینی است که در آن افراد می‌توانند ارزشی را با هم تبادل کنند، بدون اینکه هزینه‌ای بابت واسطه‌گری بپردازند. این اطلاعات که اشیای دیجیتال خوانده می‌شوند با این فناوری به دقت تکثیر شده و با کمترین هزینه حاشیه‌ای به طور همزمان برای افراد متعددی ارسال می‌شوند.
- هنگامی که پای تضمین اصالت در میان است؛ اینکه بدانیم نسخه اصل دست چه کسی است اهمیت بیشماری دارد؛ چیزهایی مانند یک واحد ارز دیجیتال، سند واجد اطلاعات حیاتی یا حتی یک اثر هنری. بلاکچین به معنای زنجیره بلوکی است و همانطور که از نامش پیداست؛ امکان ایجاد و انتقال اشیا دیجیتال یکتای قابل صحه‌گذاری را بدون ریسک نسخه تقلبی یا ارسال دوباره ایجاد می‌کند.
- به وفور با موقعیت‌هایی روبرو می‌شویم که در آن‌ها اعتماد کردن، توافق بر سر چیزی، حضور یک شخص ثالث برای ثبت جزئیات مبادله، تأیید منبع یا مالک یک دارایی ارزشمند کاری بی نهایت دشوار است. این فناورری امکان شفافیت، صحه‌گذاری و مصونیت را بدون نیاز به شخص ثالث مرکزی ایجاد می‌کند.
- این فناوری امکان اجرا، ردیابی و صحه‌گذاری اقدامات برنامه ریزی شده را بدون دخالت انسان فراهم می‌کند.
- برای فعالیت‌هایی مانند قراردادهای بیمه و یا پاداش ساعات کاری افراد مختلف در یک پروژه می‌توان قراردادهای هوشمندی را در زنجیره بلوکی طراحی کرد تا هر نوع اطلاعات یا دارایی را تحت شرایط مشخصی منتقل کند. قابل توجه است؛ کدی که این قرارداد خودکار را اجرایی می‌کند در زنجیره بلوکی ذخیره شده و برای بازرسی در دسترس خواهدبود، همچنین بدون تأخیر برای همه اجرا خواهدشد.
- مبادله‌های تحت بلاکچین ذاتا دارای شفافیت، ایمنی و قابلیت ردیابی همزمان هستند. برای انجام مبادلات به پهنای باند زیادی نیاز نداشته و صرفا مستلزم یک نرم‌افزار اولیه، فضای ذخیره‌سازی و اتصال به شبکه است. پس با این روش افراد و مشارکت‌کنندگان کوچکی که عموما از بازارها کنار گذاشته می‌شوند؛ در جایگاه تولیدکننده، سهام‌دار، بهره‌بردار و یا مصرف‌کننده هر دارایی قابل ردیابی بوده و جز بازیگران بازار می‌شوند.
پریماورا دی‌فیلیپی (Primavera De Filippi) عضو هیأت علمی مرکز برکمن برای اینترنت و جامعه در ایالات متحده باور دارد دگرگون‌کننده‌ترین نقش زنجیره بلوکی این است که می‌تواند همچون ابزاری علیه استثمار باشد.
اعتماد توزیع‌شده مبتنی بر بلاکچین می‌تواند مدل‌های کسب‌وکاری تولیدی کاملا جدیدی را خلق کند.
- ایجاد بازارهایی امن برای طراحان و منتشران و دریافت هزینه کارهایشان به شکل فایل‌های طراحی تولیدی حفاظت شده
- بازارهایی از حافظه‌های محصولات دیجیتال برای تولیدکنندگان با کاهش هزینه کنترل کیفی، انطباق قانونی، ضمانت یا فراخوان‌ها
- استفاده خدمات دهندگان داده‌ها از زنجیره بلوکی در جهت فروش حوزه‌هایی نظیر طراحی محصول، بازاریابی، هماهنگ‌سازی زنجیره تأمین یا تولید
- صحه‌گذاری شرکت‌های فاقد دارایی (Asset Less) متکی بر تولیدکنندگان شخص ثالث
احتمالا تا دهه 2030 نسخه‌های مختلف فناوری‌های بلاکچین از مبادله‌های مالی آنلاین گرفته تا شیوه‌های رأی‌گیری و آگاهی از محل تولید کالاها و بسیاری از موارد دیگر را به کلی دگرگون کنند. تصور کنید اگر حدود 10 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی با ارزهایی غیر از ارزهای تحت کنترل دولت-ملت‌ها ذخیره‌سازی و مبادله شوند، یا شاهد گردآوری خودکار، شفاف و آنی مالیات در تمام بخش‌های اقتصاد باشیم، چه تأثیر مهیبی خواهدداشت. پیاده‌سازی گسترده و فراگیر این فناوری بی تردید نقطه عطفی در تاریخ خواهدبود. اما هم خود این فناوری و هم توانایی سازمان‌ها برای سازگاری با آن کماکان در مراحل ابتدایی است.
برگرفته از کتاب “شکلدهی آینده انقلاب صنعتی چهارم” نوشته “کلاس شواب” و “نیکلاس دیویس” انتشارات “آریاناقلم”
